Klapscheutmolen: waardevol Ternats erfgoed
Het was sinds onze studententijd geleden dat ik Wies De Troch had ontmoet, maar het klikte zoals 40 jaar geleden…
De watermolen van het Wambeekse Klapscheut bracht ons opnieuw samen. Wies is de trotse eigenaar van deze molen en wil deze bewaren als belangrijk erfgoed. Een begeesterend verhaal dat jullie beide oren verdient.
Oude molen, nieuwe plannen
Wies is niet de man die je om de oren slaat met veel woorden, maar als hij het heeft over zijn molen kan je best aandachtig luisteren zoals schrijver dezes…
Het is een verhaal van zijn familie maar het brengt ons veel verder terug in de tijd, aldus Wies. 1572 schrijven we als deze graanmolen voor het eerst zijn rondjes draait op de beek zoals hij er nu staat. De molen was één van de vijf watermolens die in Ternat te vinden waren. Voor deze datum, in de vijftiende eeuw, draaide er al een onderslagmolen (het water stroomt onderaan op de schoepen) op de Keurebeek. Om een groter vermogen te bekomen en om ook nog te kunnen draaien bij een lager debiet in situaties van watertekort, bouwde men in 1572 de nieuwe molen. Deze maal een bovenslagmolen: het water stroomt bovenaan op de schoepen om zo het rad te doen wentelen. De Keurebeek werd 300 meter omgeleid in een bovenbedding en bevoorraadde zo een spaarvijver. Het draaien van het rad werd mee mogelijk gemaakt door een niveauverschil van vier meter.
Heel wat generaties passeerden in de molen in soms moeilijke omstandigheden. Petrus De Troch was de zoon van de Wambeekse brouwer toen hij in 1859 huwde en de molen bediende. Het was echter de oudste zoon van Petrus, Petrus Josephus die snel overnam na het vroegtijdig overlijden van zijn vader. Zijn broer Gustaaf De Troch had in 1906 de molen in volle eigendom en de molenbedrijvigheid werd verder uitgebouwd. Joannes De Troch (Jean) nam de molen over en was de laatste molenaar in Wambeek. Vijf kinderen had Jean met Maria Bellemans. Het echtpaar deed niet alleen de molen, maar had daarnaast ook nog een gemengde boerderij met koeien, varkens en akkerbouwteelten.
Na de oorlog verdwenen er vele kleinere boeren en kreeg de molen minder werk daar de grote boeren hun graan zelf maalden. In 1983 was Jean 65 jaar en wenkte het pensioen. Met Jean stopte ook het raderwerk van Klapscheut. De molen behoort tot het beschermd erfgoed sinds 1996.
Geboeid door zijn/ons verleden
Wies was als klein ventje sterk geboeid door de werking van de ouderlijke molen. De vele herinneringen doen hem rustig glimlachen. Sinds de verdeling van de eigendom, heeft Wies de molen in bezit. Wies was hiervoor al meer dan 8 jaar molenaar op de watermolen van Sint-Gertrudis-Pede.
In 2012 begon Wies met het herstel. De beekmuren, de waterval, de stenen maalgoot en het sluiswerk kregen een grondige renovatie. In het gebouw kwamen de steenzolder en één maalkoppel aan de beurt. In 2016 werd de spaarvijver uitgebaggerd en werd de oever voorbij de waterval bijkomend verstevigd. De steun van de provincie en van de Vlaamse Overheid kwamen hier goed van pas. Wie de molen bezoekt, merkt dat ook het gebouw een serieuze opknapbeurt kan gebruiken. Dit wordt normaal de volgende fase.
Zoals we tijdens ons bezoek zelf konden merken, wil Wies deze molen openstellen voor de gemeenschap. Een bureau is op dit ogenblik bezig met het opstellen van een beheersplan. Eenmaal dit plan klaar, zou Wies graag een coöperatieve vennootschap oprichten met een sociaal doel.
Dit zou kunnen gebeuren in een publiek-private samenwerking. Het gaat hier niet om financieel gewin. De participanten krijgen als deelname in de “winst” het behoud van dit belangrijk erfgoed voor de gemeenschap. De molen kan zo een sociaal-educatief project worden. Hiervoor is er zeker plaats in Ternat en omgeving, aldus Wies.
In afwachting van volgende stappen in het dossier, stelt Wies zijn molen graag open voor het publiek. Hij demonstreert dan de werking en vertelt over de geschiedenis van deze fascinerende watermolen.
Het is duidelijk een zeer waardevol project, tenslotte gaat het om een heel mooi stuk erfgoed dat onze blijvende aandacht verdient. We menen dat hier een belangrijke opdracht ligt voor de Ternatse gemeente/gemeenschap. Dergelijk belangrijk historisch erfgoed opknappen en onderhouden is immers niet het werk van één man alleen.
Wie zichzelf wenst te overtuigen en de Klapscheutmolen wil gaan bezoeken, neemt best vooraf contact met Wies: gsm: 0478/43.40.51, e-mail: wies.de.troch@skynet.be
Belleman
